Καί οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες «τῆς οἰκουμένης διδάσκαλοι» ὑπῆρξαν ἄνθρωποι πού συνδύασαν ἄριστα ἐπιστήμη καί ἀρετή, μόρφωση καί δράση, θεωρία καί πράξη, ἀλήθεια καί ἀγάπη. Ετρεφαν μεγάλη ἐμπιστοσύνη στήν ἀναμορφωτική δύναμη τῆς ἀγωγῆς καί τῆς παιδείας. «Τῆς τέχνης ταύτης οὐκ ἔστιν ἄλλη μείζων· τί γάρ ἴσον τοῦ ρυθμίσαι ψυχήν καί διαπλάσαι νέου διάνοιαν» (P.G. 58, 584), διερωτᾶται ὁ Χρυσόστομος. Ὁ Γρηγόριος ἐξ ὀνόματος καί τῶν ἄλλων δύο διακηρύσσει: «Οἶμαι (=νομίζω) πᾶσιν ἀνωμολογῆσθαι τῶν νοῦν ἐχόντων,παίδευσιν τῶν παρ’ ἡμῖν ἀγαθόν εἶναι τό πρώτον». Πράγματι, πόση ἀλήθεια κρύβει αὐτή ἡ θέση τοῦ Γρηγορίου, ὅτι τό ἔργο τῆς ἀγωγῆς καί παιδείας τῶν παιδιῶν καί τῶν ἐφήβων, ἰδιαίτερα σήμερα εἶναι «τέχνη τεχνῶν» καί «ἐπιστήμη ἐπιστημῶν» καί ἀκόμη ὅτι οἱ δάσκαλοι «καθαρθῆναι πρῶτον καί εἶτα καθᾶραι, σοφισθῆναι καί εἶτα σοφίσαι». Παρότρυνε τούς δασκάλους «ἤ μή διδάσκειν ἤ διδά_σκειν τῷ τρόπῳ». Ὁ Βασίλειος δέ ὑπογράμμιζε: «Ὁ τόν κειμένον ἐγείρειν βουλόμενος ὑψηλότερος εἶναι τοῦ πεπτωκότος ὀφείλει»πού σημαίνει ὅτι ὁ δάσκαλος παιδαγωγεῖ ἤ διδάσκει τόσο μέ τίςγνώσεις του, ὅσο καί μέ τό παράδειγμά του.
Ὁ δάσκαλος καί γιά τούς Τρεῖς Ἱεράρχες ἔχει συνείδηση τῶν λόγων καί πράξεών του καί γι’ αὐτό «οὐδέν ἀνάρμοστον οὐδέ ἐκμέλει ἑαυτῷ συνειδώς», πού πάει νά πεῖ ὅτι πρέπει νά ἔχει ἐπίγνωση τοῦ ὑψηλοῦ λειτουργήματός του. Οἱ παιδαγωγικές ἰδέες, γνῶμες καί ἀντιλήψεις τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἐκείνης τῆς μακρινῆς ἐποχῆς εἶναι σύμφωνες μέ τίς
σύγχρονες περί ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν καί τῶν ἐφήβων θέσεις τῆς ἐπιστήμης τῆς παιδαγωγικῆς. Ὁ Χρυσόστομος ἦταν θιασώ της μιᾶς ἀγωγῆς τῶν νέων «ἐν ἐλευθερίᾳ», χωρίς καταπίεση καί αὐταρχισμό. Τά λόγια του εἶναι καθαρά: «Μή παροργίζετε τά τέκνα ἡμῶν, οἷον οἱ πολλοί ποιοῦσιν … οὐχ ὡς ἐλευθέροις ἀλλ’ ὡς ἀνδραπόδοις»
Ὁ σκοπός τῆς παιδείας κατά τόν Βασίλειο εἶναι ἡ ἀνύψωση τοῦ παιδαγωγούμενου, τοῦ μαθητῆ, στόν κατά φιλο σοφίαν βίον. Μορφωμένος καί σοφός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού εἶναι πολύξερος, ἀλλά ὁ τελειωμένος κατά Χριστόν ( Ἑρμ. εἰς τόν Προφ. Ἡσ. Α΄ 5070).Ὁ Χρυσόστομος δίδει ἐπιγραμματικά τά βασικά στοιχεῖα μιᾶς ἀποτελεσματικῆς παιδείας καί συνοψίζει σέ τέσσερα σημεῖα ὀργανικά συνδεδεμένα μέ τήν ἀγάπη καί τό σκοπό τῆς ἀγωγῆς. 1. Τό «χαλινοῦν μετ’ ἀκριβείας», δηλ. ἡ ἀκρίβεια τῆς χαλιναγώγησης τῶν νέων. Νά γνωρίζουν τί ἐπιδιώκουν, νά θέτουν στόχους, νά ἔχουν προοπτικές. 2. Τό «ἐθίζειν πρός τά δέοντα». Ὁ ἐθισμός σ’ ἕναν τρόπο ζωῆς. 3. Τό «ρυθμίζειν». Ἡ παιδεία εἶναι ἀγωγή μέ τή διδασκαλία καί ἐπιβάλλεται νά υἱοθετεῖ τέτοιες στάσεις καί συμπεριφορές στόν παιδαγωγούμενο, ὥστε νά γνωρίζει μέ τό «κριτικό πνεῦμα» καί τήν «κριτική συνείδηση» ὅ,τι εἶναι καλύτερο γιά τόν ἴδιο καί τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας. 4. Τό «κολάζειν τά νοσήματα τῆς ψυχῆς». Ἡ προσπάθεια νά θεραπεύσει τά νοσηρά ψυχικά συμπτώματα τοῦ νέου.
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ὅπως καί ὅλοι οἱ πνευματικοί συνοδοιπόροι τῆς Ἐκκλησίας, πίστευαν ὅτι τό μεγαλύτερο σχολεῖο εἶναι τό σχολεῖο τῆς ἀγάπης καί ὅτι ἡ ἀγωγή τῶν νέων εἶναι ἡ πιό σπουδαία τέχνη. Ἡ ἀγάπη γιά τούς μαθητές του εἶναι τό βασικό γνώρισμα τοῦ παιδαγωγοῦ, ὅπως εἶναι καί τό κύριο γνώρισμα τοῦ Χριστιανισμοῦ (P.G. 63,213).Ἕνα τέτοιο σχολεῖο παροτρύνει τούς μαθητές μέ τά λόγια του Ἀποστόλου Παύλου, τοῦ Ἀποστόλου τῆς Εὐρώπης καί τοῦ κόσμου στήν πρός Φιλιππησίους ἐπιστολή του: «Ὅσα ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις
ἀρετή καί εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε».
Ὁ δάσκαλος καί γιά τούς Τρεῖς Ἱεράρχες ἔχει συνείδηση τῶν λόγων καί πράξεών του καί γι’ αὐτό «οὐδέν ἀνάρμοστον οὐδέ ἐκμέλει ἑαυτῷ συνειδώς», πού πάει νά πεῖ ὅτι πρέπει νά ἔχει ἐπίγνωση τοῦ ὑψηλοῦ λειτουργήματός του. Οἱ παιδαγωγικές ἰδέες, γνῶμες καί ἀντιλήψεις τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἐκείνης τῆς μακρινῆς ἐποχῆς εἶναι σύμφωνες μέ τίς
σύγχρονες περί ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν καί τῶν ἐφήβων θέσεις τῆς ἐπιστήμης τῆς παιδαγωγικῆς. Ὁ Χρυσόστομος ἦταν θιασώ της μιᾶς ἀγωγῆς τῶν νέων «ἐν ἐλευθερίᾳ», χωρίς καταπίεση καί αὐταρχισμό. Τά λόγια του εἶναι καθαρά: «Μή παροργίζετε τά τέκνα ἡμῶν, οἷον οἱ πολλοί ποιοῦσιν … οὐχ ὡς ἐλευθέροις ἀλλ’ ὡς ἀνδραπόδοις»
Ὁ σκοπός τῆς παιδείας κατά τόν Βασίλειο εἶναι ἡ ἀνύψωση τοῦ παιδαγωγούμενου, τοῦ μαθητῆ, στόν κατά φιλο σοφίαν βίον. Μορφωμένος καί σοφός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού εἶναι πολύξερος, ἀλλά ὁ τελειωμένος κατά Χριστόν ( Ἑρμ. εἰς τόν Προφ. Ἡσ. Α΄ 5070).Ὁ Χρυσόστομος δίδει ἐπιγραμματικά τά βασικά στοιχεῖα μιᾶς ἀποτελεσματικῆς παιδείας καί συνοψίζει σέ τέσσερα σημεῖα ὀργανικά συνδεδεμένα μέ τήν ἀγάπη καί τό σκοπό τῆς ἀγωγῆς. 1. Τό «χαλινοῦν μετ’ ἀκριβείας», δηλ. ἡ ἀκρίβεια τῆς χαλιναγώγησης τῶν νέων. Νά γνωρίζουν τί ἐπιδιώκουν, νά θέτουν στόχους, νά ἔχουν προοπτικές. 2. Τό «ἐθίζειν πρός τά δέοντα». Ὁ ἐθισμός σ’ ἕναν τρόπο ζωῆς. 3. Τό «ρυθμίζειν». Ἡ παιδεία εἶναι ἀγωγή μέ τή διδασκαλία καί ἐπιβάλλεται νά υἱοθετεῖ τέτοιες στάσεις καί συμπεριφορές στόν παιδαγωγούμενο, ὥστε νά γνωρίζει μέ τό «κριτικό πνεῦμα» καί τήν «κριτική συνείδηση» ὅ,τι εἶναι καλύτερο γιά τόν ἴδιο καί τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητας. 4. Τό «κολάζειν τά νοσήματα τῆς ψυχῆς». Ἡ προσπάθεια νά θεραπεύσει τά νοσηρά ψυχικά συμπτώματα τοῦ νέου.
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες ὅπως καί ὅλοι οἱ πνευματικοί συνοδοιπόροι τῆς Ἐκκλησίας, πίστευαν ὅτι τό μεγαλύτερο σχολεῖο εἶναι τό σχολεῖο τῆς ἀγάπης καί ὅτι ἡ ἀγωγή τῶν νέων εἶναι ἡ πιό σπουδαία τέχνη. Ἡ ἀγάπη γιά τούς μαθητές του εἶναι τό βασικό γνώρισμα τοῦ παιδαγωγοῦ, ὅπως εἶναι καί τό κύριο γνώρισμα τοῦ Χριστιανισμοῦ (P.G. 63,213).Ἕνα τέτοιο σχολεῖο παροτρύνει τούς μαθητές μέ τά λόγια του Ἀποστόλου Παύλου, τοῦ Ἀποστόλου τῆς Εὐρώπης καί τοῦ κόσμου στήν πρός Φιλιππησίους ἐπιστολή του: «Ὅσα ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις
ἀρετή καί εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε».
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ι.ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΟΔΟΥ Ἡ ΟΔΟΣ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου